غروب آفتاب باشکوهتر از اهرام مصر!
ویل دورانت در جلد اول «تاریخ تمدن» درباره تمدن مصر و عظمت اهرام آن فراوان سخن میگوید. پس از آن جملاتی نقل میکند که قابل تأمل است:
با وجود اطلاع یافتن بر این جزییات، هنگامی که از این نقطه دور میشویم چندان شاد نیستیم؛ این از آن جهت است که در این ضخامت و عظمت بنا نوعی توحش اولیه، و اگر دوست دارید توحش زمان جدید را ملاحظه میکنیم. حافظه و خیال بیننده است که چون با تاریخ در هم میآمیزد، برای این بناها آن اندازه عظمت قائل میشود؛ این بناها به خودی خود، دلیلی بر غرور باطل و مسخرهآمیز است، چه هر یک گوری است که با آن میخواستهاند برای مردگان زندگی جاوید فراهم آورند. شاید عکسبرداری در مبالغهای که نسبت به عظمت اهرام شده بیتأثیر نباشد، چه در عکس، همه چیز جز پلیدیها منعکس میشود و منظرهای از زمین و آسمان که در عکس میآید بر عظمت کار آدمی میافزاید. به نظر من، غروب آفتاب در جیزه بسیار باشکوهتر از اهرام است.