چرا کتاب الکترونیک ارزانتر است؟

ماری و پرز (۲۰۱۱) در پژوهشی نوشته‌اند، در یک انتشارات کتاب، از مجموع گردش مالی:

۲۲.۴ درصد به کتابفروش

۳۲ درصد هزینه چاپ و کاغذ و ویراستاری

۱۵.۳ درصد بازاریابی

۱۰ درصد هزینه های مدیریتی

۱۱.۶ درصد حق امتیاز نویسنده

۱.۷ درصد حمل و نقل

و تقریبا ۷ درصد سود ناشران است.

 

نکته: در صنعت کتاب الکترونیک حدود ۳۰ درصد این هزینه ها وجود ندارد و فقط هزینه‌ای برای تبدیل کتب و توسعه نرم افزار و تجهیزات فنی وجود دارد که در کل عناوین کتب سرشکن می‌شود. به همین دلیل ترویج کتابخوانی الکترونیک یکی از راه‌های کاهش قیمت کتاب است.

بدون مشارکت مردم، امکان تحقق سیاست‌های کلان در حوزه نشر وجود ندارد

رادیو کتاب در ادامه برنامه‌های خود با موضوع کتاب الکترونیک، این هفته و با حضور قاسم صفایی‌نژاد، مدیر نشر جام جم به بررسی نشر الکترونیک و مشارکت مردمی در آن پرداخت.
صفایی‌نژاد در مورد وضعیت فعلی نشر الکترونیک در ایران، گفت: فعالیت نشر الکترونیک در ایران از ۱۴ دی ماه سال ۱۳۷۱ آغاز شد که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «از خواب بیدار شوید که می‌توان به جای اینکه چهل هزار کتاب را بار شتر کنید، چهارصد هزار کتاب را روی یک صفحه کوچک به همراه داشته باشید. باید از دستاوردهای جدید دنیا بهره برد». صفایی‌نژاد افزود: بعد از این جمله بود که کتب اسلامی به صورت الکترونیک منتشر شد. البته اگر به صورت کسب و کار به این موضوع نگاه کنیم، حدود ۶ سال است که این موضوع جدی شده است که در این چند سال هم رشد چند برابری داشته است هر چند که هنوز سهم نشر الکترونیک از کل بازار کتاب نزدیک به ۱ درصد است. 
مدیر نشر جام جم در مورد وضعیت نشر الکترونیک در دنیا گفت: سهم بازار کتاب الکترونیک در دنیا در سال ۲۰۱۴، ۱۲.۶ درصد بوده است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۱۹ به ۲۷.۸ درصد برسد و در واقع رشد سالیانه ۱۷.۴ درصدی را کسب کند. 
این در حالی است که در همان سال ۲۰۱۴ سهم نشر الکترونیک در کشور آمریکا از کل صنعت کتاب در این کشور ۲۷ درصد بوده، و البته در کل ۴۵ درصد درآمد بخش نشر کتاب به واسطه دیجیتال مهیا شده بود؛ به طور مثال خرید کتاب فیزیکی از درگاه‌های دیجیتال.
صفایی‌نژاد افزود: در حال حاضر ۳۰ درصد از سهم بازار کتاب الکترونیک جهان در اختیار آمریکا، ۱۷ درصد چین، ۸ درصد آلمان، ۵ درصد ژاپن، ۴ درصد انگلستان، ۳ درصد فرانسه است و سایر کشورها مجموعا ۳۳ درصد از سهم این بازار را در اختیار دارند. این در حالی است که سهم چین در چند سال اخیر رشد چشمگیر داشته است و در گزارش‌های ۱۰ سال پیش اسمی از چین به میان نمی‌آمد.
سردبیر سابق ماهنامه علمی تخصصی مدیریت رسانه بیان کرد: اگر بخواهیم وضعیت نشر الکترونیک رو در ایران دقیق‌تر ببینیم باید بگوییم ما در حوزه پلتفرم وضعیت خوبی داریم، در حوزه دیوایس هم با وجود بیش از ۱۰۰ میلیون ابزار هوشمند در کشور از وضعیت خوبی برخورداریم اما مشکل اصلی در کشور کمبود محتوای دیجیتال است.
صفایی‌نژاد بیان کرد برای اینکه گرایش به مطالعه کتاب الکترونیک در کشور را زیاد کنیم، نیازمند هستیم که راجع به تک تک زنجیره ارزش صنعت نشر تجدید نظر کنیم. نیاز داریم به اصلاح و شفاف سازی سیاستگذاری، قانونگذاری، اصلاح و شفاف سازی نظام حمایت و یارانه دولتی، دور شدن از ممیزی سلیقه‌ای، تعیین تکلیف شدن قوانین مرتبط با مالکیت معنوی در سطح ملی و جهانی و در نهایت ترویج مطالعه الکترونیک.
مدیر نشر جام جم در مورد روش‌های توسعه نشر الکترونیک از طریق مشارکت مردم هم پیشنهاد داد که در چند بخش می‌توان این کار را انجام داد. وی افزود: باید تصمیم جدی در حوزه خودناشری الکترونیک در کشور بگیریم. باید راهی بیابیم که ضمن حفظ ممیزی کتاب، سیاست کلان جمهوری اسلامی مبنی بر حمایت از فعالیت‌های خودجوش فرهنگی تحقق یابد. سوال این است که آیا بدون مشارکت مردم در تولید محتوا می‌توان سیاست کلان جمهوری اسلامی در برنامه ششم توسعه مبنی بر ۵ برابر شدن محتوای فارسی را محقق کرد؟ 
این اتفاق در دنیا تجربه شده است. آمازون که به تنهایی ۴۴ درصد از فروش کتاب الکترونیک دنیا را به خود اختصاص داده است، مدعی است که ۶۰ درصد از درآمد خود را از طریق خودناشری کسب می‌کند. 
می‌توانیم برای اتصال تولید و توزیع به هم در مشارکت مردمی این حوزه، ویکی‌بوک را راه اندازی نماییم. در توزیع نیاز است تا پلتفرم‌های کتاب الکترونیک ما سیستم قرض کتاب کاربران به یکدیگر را راه اندازی نمایند. نیازمند این هستیم که نسل جوان ما اراده کند برای کتابخوانی تا نسل بعدی که تربیت می‌شوند در سبک زندگی پدر و مادر خود کتابخوانی را لمس کند.
ما نیازمند این هستیم که نهضت معرفی کتاب مردمی راه اندازی کنیم تا کتب خوب به مردم معرفی شوند و ترویج کتابخوانی صورت گیرد. این امر در نشر الکترونیک با انتشار بریده کتاب‌ها و معرفی ویدئویی یا صوتی کتاب‌ها راحت‌تر هم انجام می‌شود.
رادیو کتاب هر هفته سه شنبه‌ها با حضور امین نادری به عنوان کارشناس مجری، از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ به صورت زنده از شبکه رادیویی فرهنگ به موضوع کتاب الکترونیک می‌پردازد.