پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

مستند رفقای آمریکایی به کارگردانی سیدحسین محمودی‌فرد در سال ۱۳۹۹ منتشر شده است. مستند در سه قسمت حدودا سی دقیقه‌ای تولید شده و اطلاعات خوبی در مورد چگونگی شکل‌گیری جریان بن‌لادن و اسلام تکفیری در منطقه می‌دهد.

چگونگی شروع جنگ افغانستان و شوروی، نقش آمریکا در این جنگ، وقوع انقلاب اسلامی و تغییرات مرتبط با آن، و جدی شدن پروژه اسلام‌هراسی به منظور مقابله با موج انقلاب اسلامی در این مستند پرداخته شده است. گروه‌های مختلف جهادی و تکفیری در افغانستان و ارتباط آنها با پاکستان، سودان، عراق و ... در این مستند نمایش داده شده است.

هر چند مستند اطلاعات خوبی به مخاطب می‌دهد اما ریتم مستند تند است و به بررسی عمیق و موشکافانه حوادث نمی‌پردازد و بعضا با گفتن یک جمله از اطلاعات مهمی عبور می‌کند؛ بنابراین مستند بیشتر به درد کسانی می‌خورد که دنبال اطلاعات تکمیلی هستند و از قبل، نقش آمریکا را به عنوان رهبر پروژه اسلام‌هراسی پذیرفته‌اند، اسامه‌بن‌لادن را افسر سازمان سیا می‌دانند و ... چون در مستند دلایلی برای این موارد آورده نمی‌شود و پیش‌فرض در نظر گرفته شده است.

مستند توطئه داخلی در بسیاری از لیست‌های معرفی بهترین مستند‌های چند دهه اخیر، جزو ده مستند اول دنیاست. مستندی که به ریشه‌یابی عوامل اقتصادی - سیاسی بحران مالی جهان در دهه ۲۰۰۰ میلادی می‌پردازد. در این مستند می‌بینید که وضع قوانین کوچک، بعضا چه تأثیرات عمیقی بر سراسر جهان دارد و اینکه چطور افرادی با سودجویی خود در اعطای وام، در صنعت مسکن و صنعت بیمه، فاصله طبقاتی بیشتری در دنیا ایجاد می‌کنند. جالب اینکه آن افراد حتی پس از فاش شدن نقش‌شان در همه این خرابی‌ها باز هم در مسئولیت‌های مشابه هستند و باز هم برای مردم تصمیم می‌گیرند؛ درست مانند سارقی که بعد از دستبرد به قاضی قول می‌دهد دیگر تکرار نمی‌شود!

چند عبارت جالب از این مستند:

- بزرگ بودن، ضامن بقا است و به همین دلیل اشخاص به هر وسیله‌ای به دنبال بزرگ کردن نام خود و شرکت خود هستند.

- تصمیمات آدم‌های بزرگ، نتایج بزرگی دارد و وقتی اشتباه می‌کنند، فاجعه به بار خواهد آمد.

- سلاح‌های کشتار جمعی مالی هم وجود دارند.

- پژوهشگران بررسی کردند و متوجه شدند که وقتی افراد بازی‌هایی انجام می‌دهند که جایزه آنها «پولی و نقدی» است، درست همان بخش از مغزشان تحریک می‌شود که موقع مصرف کوکائین فعال می‌شود.

- یه مهندس مالی رؤیا می‌فروشه ولی وقتی اون رؤیا تبدیل به کابوس میشه، همه مردم باید هزینه اون رو بپردازن.

رتبه IMDB این مستند ۸.۲ از ۱۰ است.

«بهشتی، مظلوم زیست و مظلوم مرد.» جمله‌ای که بارها از امام خمینی (ره) نقل شده است و تقریبا همه ما شنیده‌ایم. اما به همین‌جا نباید بسنده کنیم. بهشتی مظلوم مانده است. بهشتی یک شخص نبود که با رفتن او، دوران او تمام شود. بهشتی نماد یک مسلمان عاشق عاقل بود. انسانی که هدف را درست می‌شناخت، ابزارهای شرعی رسیدن به اهداف را می‌یافت و برای محقق کردن اسلام در جامعه، آنچنان با شور آرام نشدنی اقدام می‌کرد که جای خالی چنین شخصیتی را کماکان حس می‌کنیم.

پنج سالی می‌شود که مشغول مطالعه در مورد تفکرات ایشان هستم و تقریبا تمامی کتب منتشر شده از ایشان را خوانده‌ام. او را انسانی با تفکر عمیق یافته‌ام که هنرش ایجاد تشکیلات و تیم برای پیاده سازی آن تفکرات در جامعه بود؛ نه از آن دسته اندیشه‌ها که در اتاق‌ها و پستوها تا سال‌ها باقی بماند تا کسی آن را بیابد و بخواهد اجرا کند. 

این کار تشکیلاتی و بلندمدت و انسان‌ساز او بود که، ریچارد کاتم مأمور ویژه سفارت آمریکا در ایران، طی دو نامه قبل از خروج شاه از ایران، بهشتی را «ژنرال اصلی انقلاب خمینی» می‌داند و تأکید می‌کند امثال طالقانی، منتظری و رفسنجانی رهبران افتخاری هستند. او جلوتر از بقیه، همیشه سعی می‌کرد به حرف‌های خود عمل کند و هر آنچه که پیش از انقلاب می‌گفت را پس از انقلاب نیز اجرا نماید. اگر قبل از انقلاب، می‌گفت بین زمامدار جامعه و مردم هیچ واسطی نباید وجود داشته باشد، پس از انقلاب هم میان مردم بود. اگر تأکید می‌کرد به مدیریت زمان و نظم در کارها، پس از گرفتن مسئولیت هم همین رفتار از او دیده شد و شعارش این بود: سال‌ها به مردم از حکومت پیامبر و امیرالمومنین گفته‌ایم، حالا وقت عمل است.

این کار تشکیلاتی و بلندمدت، به عنوان صرفا یک آدم اجرایی هم نبود. او صاحب فکر و اندیشه بود و با توجه به دانش و تجربه‌ای که آموخته بود، در قامت یک رهبر فکری درخشان بود. مباحثات او با سایر حلقه اول انقلاب و همچنین مناظرات او با سایر جریانات، سرآمدی او را نسبت به سایرین نمایان می‌کند. پیشرویی که هنوز هم مخالفان و دشمنان، اجازه شناخت کامل او را به ما نمی‌دهند و در این زمینه دچار نقصان جدی هستیم.

نوروز امسال بود که فرصتی یافتم و مستند ترور سرچشمه به کارگردانی محمدحسین مهدویان را دیدم. پیشنهاد می‌کنم این مستند را ببینید. البته این مستند، زندگی‌نامه شهید بهشتی نیست و در مورد شب ترور ایشان در سرچشمه است. شخصیت‌های مختلفی در این مستند حضور دارند. از وزیر و وکیل تا مسئول گشت آن شب در آن محله. به نظرم مستند، اثر قابل تأملی است، هر چند که دور از خطا نیست.

یک سوال که دو نفر از نجات یافتگان حادثه هفتم تیر به آن جواب می‌دهند، پاسخ جذابی دارد:

- آخرین جمله‌ای که شهید بهشتی قبل از انفجار گفتند چه بود؟

+ بوی بهشت می‌آید. شما هم استشمام می‌کنید؟

و سپس انفجار...

------------------------------------------

پ.ن: قبلا ۴۳ پست با برچسب #شهید_بهشتی در وبلاگم منتشر شده است که یا در مورد ایشان است یا گزیده‌ای از اندیشه‌ها و سخنان ایشان. پیشنهاد می‌کنم آنها را هم بخوانید.

استفاده از هالیوود برای تضعیف رقیب یا دشمن، همیشه به صورت پخش فیلم نبوده است؛ لااقل این تنها راه نبوده است. بعضی اوقات مانند دوره ریاست جمهوری ریگان در آمریکا، ایده‌های هالیوودی مانند جنگ ستارگان به عنوان یک برنامه سیاسی - نظامی هم توانسته رقیب را دچار خطای محاسباتی کند. حتما می‌دانید که ریگان، بازیگر فیلم‌های درجه ۲ هالیوود بوده است. 

مستند پرزیدنت آکتور سینما در مورد مذاکراتی است که پس از روی کار آمدن گورباچف در شوروی، بین او و ریگان رخ داد. نشانه‌های جالبی در مستند وجود دارد که برای مخاطب ایرانی جذاب است. معادل‌سازی تاریخی را نمی‌پسندم اما عبرت گرفتن از تاریخ به نظرم لازم است.

دوباره با سر زبان افتادن مذاکرات برجامی و غیر برجامی در این روزها، تماشای این مستند را پیشنهاد می‌کنم.