پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

* این مطلب برای پایگاه خبری تحلیلی ندای انقلاب نوشته شده است.

دعوت به «وحدت کلمه» که از ابتدای انقلاب در کلام امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه‌ای به عنوان یکی از شروط اصلی موفقیت از آن یاد می‌شد، در هفته‌های اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب پررنگ‌تر دنبال می‌شود.  اگر فرمایشات اخیر ایشان را بررسی کنید، متوجه خواهید شد که مکرراً گروه‌های مختلف سیاسی را به وحدت دعوت نموده‌اند. یکی از موانع وحدت را می‌توان «خط‌بازی‌ها و خط‌سازی‌ها» دانست و حب و بغض‌های شخصی و جناحی. برای اینکه در این مورد بیشتر بدانیم، فرمایشات رهبر معظم انقلاب را درباره «خط‌بازی و خط‌سازی» گردآوری کرده‌ایم تا حدود و ثغور و معایب آن بیشتر آشکار گردد.
•    ضرورت دوری از خط‌بازی
-    هر آنچه داریم از وحدت کلمه داریم
«من مى‌خواهم عرض کنم این ملت، ملتى است که با وحدت کلمه توانست این انقلاب را به‌وجود آورد؛ با وحدت کلمه توانست مصیبت بزرگى مثل جنگ تحمیلى را از سر بگذراند؛ با وحدت کلمه توانسته است تا امروز در مقابل دشمنى ابرقدرتها – بخصوص دشمنى رژیم امریکا که به‌شدّت با این ملت و با این دولت و با این نظام دشمنى کرده است و هنوز هم مى‌کند – بایستد. باز هم وحدت کلمه را حفظ کنید و نگذارید دشمن با طرح شعارهاى انحرافى، با طرح جاذبه‌هاى دروغین، با طرح چهره‌هاى کاذب، در میان شما تشتّت درست کند.» [۱] 
-    خط‌بازی همان قبیله‌گرایی است
«من در زمان ریاست جمهورى در یک سخنرانى که هر دو جناح حضور داشتند، گفتم شما مثل دو قبیله‌اید – قبیله‌ى «الف»، قبیله‌ى «ب» – دعواهاى شما قبیله‌اى است. امروز همان قبیله‌گرایى – البته با شکلهاى بدش – ادامه پیدا کرده که جاى صحبتش این‌جا نیست؛ من با خود آنها در میان مى‌گذارم و مى‌گویم.» [۲]
•    آن‌هایی که باید بیشتر مراقب باشند
-    ائمه جمعه مافوق خط‌بازی و دارای اصول
«از لحاظ سیاسى، آن وقتى مى‌توانید مفید باشید که مجتمع باشید و متفرق نگردید. یعنى مجموعه‌ى ائمه‌ى جمعه، یک جهت و یک حرکت داشته باشند. آن جهت هم باید فارغ از این خط و خطبازى و گروه‌بندى و جناح‌بندیهاى موجود جامعه باشد.
اینها اصلاً باید فوق این حرفها باشد. اصلاً نباید اسیر این چیزها بشوید. آن‌وقت ما مى‌توانیم مجموعه‌ى ائمه‌ى جمعه را یک جریان سیاسىِ بدون اختلاف بدانیم که وقتى چنین جمعى تشکیل شد، نگوییم ببینیم فلان کسان مثلاً جریانشان آن‌طورى است؛ فلان کسان جریانشان این‌طورى است. نه، همه یک جریان و یک حرکت داشته باشند. نباید گفت که آن آقا متعلق به فلان جریان است، این آقا هم متعلق به جریان دیگر است. به نظر من، این‌طور درست نیست. اصلاً مافوق جریانها، اصولى هست که باید مورد نظر باشد و رعایت گردد. در بقیه‌ى امور هم هرچه اختلاف نظر باشد، اشکال ندارد. اصل انقلاب و اسلام و حمایت از دولت و جهت‌گیریهاى اصولى، بایستى مشترک باشد. همه باید روى این، نظر بدهند. در بقیه‌ى امور هم هر کس که سلیقه و نظرى دارد، نظر خودش را داشته باشد؛ ولى نباید موجب اختلاف بشود.» [۳]
-    دانشجوی دیندار، خط‌بازی را مایه اختلاف قرار ندهد
«براى خاطر خدا، دور این مسائل خط و خطبازى را هم در محیط دانشگاه قلم بگیرید و نگذارید گسترش پیدا کند. شما که رؤسا هستید، جلویش را بگیرید. این مسائل اختلافات و نزاع سیاسى و خطبازیها، واقعا ضرر زده است. در دانشگاه، در این سالهایى که من اطلاع دارم، اکثریتى دانشجوى بى‌مبالات و بى‌تقید نسبت به دین و مسائل دینى – نمى‌گویم بى‌اعتقاد – مشغول کار خودشانند و اقلیتى معتقد به دین، به دو، سه گروه تقسیم شده‌اند و به سروکله‌ى هم مى‌زنند! این، بلاهت است.» [۴]
-    سپاه به دور از خط‌بازی ولی دارای تشخیص و قضاوت سیاسی
«امام فرمودند: نیروهاى مسلح، نباید در گروههاى سیاسى باشند. واقعا نباید هم در باندها و حزبها و تشکیلات و خط و خطبازى باشند. اینها براى کمیته و سپاه، فعل حرام است. امام(ره) نیروهاى مسلح را از گروه‌گرایى و ورود به خطبازیهاى معمولى، نهى فرمودند. این کارها، منهى و ممنوع است؛ اما باید قدرت درک و تشخیص و قضاوت سیاسى داشته باشند. باید زمینه‌ى این مسائل را براى این برادران فراهم کنند.» [۵]
-    هنرمندان به دور از خط‌بازی‌های سیاسی، پای ارزش‌ها بایستند
«همیشه توصیه‌ى من به هنرمندان و کسانى که با کار هنرى سر و کار دارند، این است که اینها را به بازیهاى خطى و سیاسى نکشانید. بحث حالا هم نیست؛ از زمانى که بنده رئیس جمهور بودم، هر گاه با وزراى ارشاد وقت و مسؤولان گوناگون مواجه مى‌شدم، این نکته را مى‌گفتم. توصیه‌هاى خاصى هم نسبت به اشخاص گوناگون داشتم که همه در این جهت بوده که نگذارید خطوط سیاسى و جناحهاى سیاسى و شبه‌حزبها بیایند و وارد این مقوله شوند و آن را قبضه کنند؛ زیرا در این صورت همه چیز تباه خواهد شد. اما اشتباه نکنید؛ آن‌جایى که پاى حفظ ارزشها و تداوم بخشیدن به آنهاست، یا صحبت از استحاله‌ى ارزشهاست، یک خطکشى وجود دارد؛ شما نمى‌توانید بگویید من نه این طرف هستم، نه آن طرف. مگر مى‌شود؟ این مى‌شود بى‌هویتى. مگر مى‌شود آدم به یک ارزش، هم معتقد باشد، هم نباشد؛ یک ارزشى را، هم پاس بدارد، هم ندارد؟ این‌جا آدم باید موضع انتخاب کند و پاى آن بایستد.» [۶]
•    رابطه مردم و خط‌بازی‌ها
-    ملت در فضای متشنج بدبخت است؛ رسانه‌ها دل‌ها را به یکدیگر نزدیک کنند
«یک ملت هرچه قدرتمند باشد، هرچه ثروتمند باشد، اگر اختلافات در بین آحادش ریشه گرفت و آتش اختلافات مشتعل شد، بدبخت و بیچاره خواهد شد. اختلافات که گفته مى‌شود، مقصود اختلاف سلیقه نیست. اختلاف سلیقه هست. اگر اختلاف خط، اختلاف جهت، اختلاف مذاق باشد، اشکالى ندارد. اختلافات، یعنى درگیریهاى سیاسى‌اى که فضا را متشنّج مى‌کند. این‌که من گاهى از بعضى از روزنامه‌ها گله مى‌کنم، به این خاطر است. فوراً بعضیها فریادشان بلند نشود که «آزادى» محدود شد؛ نه. براى شعار آزادى ما بارها جان خودمان را در معرض مرگ قرار داده‌ایم! کسانى که اهل دینند، بیشتر از همه از آزادى دفاع مى‌کنند. بنابراین، بحث «آزادى» نیست؛ بحث این است که از این آزادى که وجود دارد و از اوّل انقلاب هم وجود داشته است، کسانى براى متشنّج کردن فضا استفاده نکنند. انسان وقتى بعضى از روزنامه‌ها را نگاه مى‌کند، مى‌بیند کأنّه این عنوانهاى درشت را طورى انتخاب کرده‌اند، براى این‌که یک گروه را به جان یک گروه دیگر بیندازند! این نقشِ همان بوقهاى تبلیغاتى است؛ این بد است. روزنامه‌ها باید کارى کنند که دلها را به هم نزدیک نمایند؛ جناحها را به هم نزدیک نمایند.» [۷]
-    مردم از دیدن اختلاف بین مسئولین دل‌شکسته می‌شوند
«مردم عادّى که اکثریت مردم این کشورند، اصلاً توجّه و اعتنایى به این جناح‌بندیها و خطبازیها ندارند؛ ولى دلشان مى‌شکند که ببینند در بالا رؤسا و مسؤولان کشور با هم اختلاف دارند و با هم بدند. اگر بگویند عقیده‌شان دوتاست، باشد، چه اشکالى دارد؟ این آقا عقیده‌اش این است، آن آقا عقیده‌اش آن است؛ چه اشکالى دارد؟ این آقا عقیده‌ى خودش را بگوید، آن آقا هم عقیده‌ى خودش را بگوید؛ مانعى ندارد. اما اگر با هم دشمنى کنند، بخواهند زیر پاى هم را خالى کنند، دائم علیه هم حرف بزنند و بدتر از همه فضا را متشنّج کنند که آه، الان دعواست، چنین است، چنان است، این درست همان نقشى است که بوقهاى تبلیغاتى خارجى و رادیوهاى خارجى – که اگر کسى گوش کرده باشد مى‌داند – ایفا مى‌کنند؛ یعنى به جان یکدیگر انداختن دستجات مختلف.» [۸]
•    راه حل وحدت خط‌ها و جناح‌ها
-    جناح‌ها و خط‌های سیاسی خود را خدمتگزار بدانند
«من هم خودم را خدمتگزار شماها و خدمتگزار این مردم مى‌دانم و چنانچه این لقب خدمتگزارى بر من تطبیق کند، به آن افتخار مى‌کنم. من حتّى خودم را واقعاً کوچکتر از این تعبیر خدمتگزارى مى‌دانم. از بس امام فرمودند «من یک طلبه هستم»، من به خودم اجازه نمى‌دهم که این تعبیر را به کار ببرم و بگویم من یک طلبه‌ام؛ والّا منهاى این فرمایش امام، حقیقتاً این‌گونه است و ماها یک طلبه و یک آدم معمولى هستیم؛ هر چند حالا وظیفه‌یى هم به عهده‌ى ماست و بایستى آن را انجام بدهیم.
نگاه من به برادران گوناگون در هر دو جناح، همین نگاه است. وقتى از جناح صحبت مى‌کنم، به همه خطاب نمى‌کنم. مى‌دانم که بسیارى از شماها، خارج از این خط‌بندی‌ها هستید. درعین‌حال، نگاه من به آن برادرانى که در این خط‌بندی‌ها قرار دارند و در هریک از این خطوط و جناحها هستند، همین نگاه است. من هر دوى شماها را جزو این جناح و این خط اصلى مى‌دانم و معتقدم که نسبت به این انقلاب، هر دویتان به یک اندازه مدیون و موظفید. » [۹]
-    جناح‌های سیاسی به رقیبشان نزدیک شوند
«اگر جناحهاى سیاسى و گروههاى سیاسى واقعاً معتقد به یک مبنا و اصلى هستند، باید سعى کنند که هرچه ممکن است، در عمل، خودشان را به گروههاى رقیبشان نزدیک کنند، با هم مهربانى کنند، قضایاى گوناگون را با هم حل کنند؛ نه این‌که اختلافات را همین‌طور دائم موج بدهند، اوج بدهند، بزرگنمایى کنند، بنویسند و بگویند. این فضا را متشنّج خواهد کرد. » [۱۰]
-     می‌توان ضرر خط‌کشی‌ها به انقلاب را از بین برد اما…
«در این مسائل خطّى و خطوطى و نزاعى و دعوا و خطکشیها و امثال اینها – کارى نداریم که اینها درست است یا غلط است – مهم این است که اگر همه‌ى اطراف قضیه که معتقد به مبانى اسلام و ارزشهاى انقلاب اسلامى و ارزشهاى اسلامند، چنانچه معیارشان همین باشد که بخواهند رضاى خدا را کسب کنند، هیچکدام از اینها به انقلاب ضرر نخواهد زد؛ اما اگر این معیار و ملاک نبود؛ دنبال رضاى خدا نبودیم، دنبال هوى‌ها و هوسها و خواسته‌ها و خودخواهیها و خود بینى‌ها بودیم، طبیعى است که دهها و صدها مشکل به‌وجود خواهد آمد؛ دهها و صدها منفذ براى نفوذ دشمن به‌وجود خواهد آمد و خداى متعال هم ما را هدایت نخواهد کرد. اگر ما رضاى الهى را هدف قرار ندهیم، از هدایت الهى هم به گمان زیاد محروم خواهیم ماند. البته یک وقت هم ممکن است تفضّلاً لطفى در حق ما بشود، اما نمى‌توانیم دیگر به هدایت الهى مطمئن باشیم و سکون نفس داشته باشیم. این سکون نفس، آن وقتى پیش خواهد آمد که ما هدفمان را رضاى خدا قرار دهیم. » [۱۱]
- یاد قیامت داروی عبور از خط‌بازی
«برادران و خواهران عزیز! این صراط براى من و شما خیلى حساس است. ما مسؤولیم. ما با آدمهاى معمولى کوچه و بازار فرق داریم. ما چه نماینده‌ى مجلس باشیم، چه عضو دولت باشیم، چه مدیر فلان بخش نظامى باشیم، چه بخش قضایى باشیم، همین که شما آقایان و خانمها مسؤولان بخشهاى مختلف هستید، کار من و شما سخت است. ما اگر تخطى و لغزش پیدا کنیم و اشکالى در کارمان پیدا شود، ضررش فقط به خود ما نمى‌رسد؛ ضررش به جمع وسیعى مى‌رسد. ما اگر کم‌کارى و کوتاهى کنیم، کشور ضرر مى‌کند. ما اگر خداى نکرده از هواى نفس خود در تصمیم‌گیرى‌ها پیروى کنیم، از رفیق‌بازى و خطبازى و عدم ملاحظه‌ى ارزشهاى حقیقى تبعیت کنیم، کشور صدمه مى‌بیند. کار ما سخت است. ما بیشتر از دیگران باید به فکر جهنم و عبور از این صراط دشوار باشیم. این چند سال مسؤولیت، ابدى نیست. نماینده‌ى مجلس هستید، عضو دولت هستید، وزیرید، مدیرید؛ این سه سال، چهار سال، پنج سال، ده سال مى‌گذرد. اگر این چند سال را دندان روى جگر بگذارید و دنبال کسب پول، دنبال درآمدهاى نامشروع، دنبال رانت‌خوارى، دنبال استفاده‌ى از امکانات دولتى و دنبال تعرض به بیت‌المال نباشید – این‌که خیلى دشوار نیست – آن وقت «ان الذین سبقت لهم منا الحسنى اولئک عنها مبعدون». «هذا یومکم الذى کنتم توعدون»؛ فرشتگان الهى پیش متقین و مؤمنین مى‌آیند و مى‌گویند این همان روز شماست؛ همان روزى است که وعده و مژده‌ى آن را انبیا در طول تاریخ به مؤمنین داده‌اند. لذت ببرید؛ «ادخلوا الجنة». ما بیشتر از دیگران باید مراقب باشیم و بیشتر از دیگران از جهنم بترسیم. آتش دوزخ کسانى را که مسؤولیت مضاعف دارند، بیشتر تهدید مى‌کند تا آدمهاى معمولى که خودشان هستند و بار مسؤولیت خودشان در دایره‌ى خیلى محدود و کوچکى. وضع ما سخت‌تر است.» [۱۲]
- مجلس خبرگان، الگوی دوری از خط‌بازی‌ها
«امتیاز بى‌‌بدیل مجلس خبرگان رهبرى این است که در این مجلس دغدغه‌‌هاى عمومى و ملى مطرح است؛ معطوفاً به اسلام و انقلاب. در این مجلس – که شاید این خصوصیت در این مجلس بى‌‌نظیر باشد – جناح‌‌بندى‌‌هاى سیاسى، خطبازى‌‌ها و خطسازى‌‌ها راهى ندارد؛ تاکنون بحمداللَّه این جور بوده، بعد از این هم به حول و قوه‌‌ى الهى همین جور خواهد بود؛ و همین مایه‌‌ى وزانت و متانت و اهمیت این مجلس در چشم مردم است. و لذا مى‌‌بینید دشمنى دشمن‌‌ها هم با این مجلس بسیار وسیع و گسترده است، که در هر برهه‌‌اى از زمان به یک نحوى این دشمنى نشان داده میشود. این مایه‌‌ى اعتماد مردم است که احساس بکنند این جمع منتخب آنها – که همه عناصر روحانى و شناخته شده‌‌ى به علم دین هستند – در این مجلس به فکر مسائل اساسى اسلام و مسلمین و جامعه‌‌ى ایرانى و مسائل عمده‌‌ى کشور هستند؛ مسائل شخصى و خطى و جناحى در تصمیم‌‌گیرى‌‌ها و در اظهارات اینها راهى ندارد. این خیلى چیز مهمى است. صحنه‌‌ى کار براى این مجلس، صحنه‌‌ى دفاع از اصول است، صحنه‌‌ى دفاع از ارزشهاست؛ ممکن است سلائق و بیانهاى مختلفى باشد، لکن حقیقت قضیه همین است.» [۱۳]

پاورقی:
[۱]- خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران ۴/۱۰/۱۳۷۷
[۲]- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اصحاب فرهنگ و هنر ۱/۵/۱۳۸۰
[۳]- سخنرانى رهبر معظم انقلاب در دیدار با ائمه‌ى جمعه‌ى سراسر کشور ۷/۳/۱۳۶۹
[۴]- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با وزیر و مسؤولان وزارت فرهنگ و آموزش عالى و رؤساى دانشگاههاى سراسر کشور ۲۳/۵/۱۳۶۹
[۵]- سخنرانى رهبر معظم انقلاب در دیدار با فرماندهان و جمعى از پاسداران سپاه و کمیته‌ى انقلاب اسلامى، مسؤولان دفاتر نمایندگى ولى‌فقیه در سپاه و خانواده‌هاى معظم شهدا، در سالروز میلاد امام حسین(ع) و روز پاسدار ۲۹/۱۱/۱۳۶۹
[۶]- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اصحاب فرهنگ و هنر ۱/۵/۱۳۸۰
[۷]- خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران ۴/۱۰/۱۳۷۷
[۸]- خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران ۴/۱۰/۱۳۷۷
[۹]- سخنرانى رهبر معظم انقلاب در دیدار با مسؤولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران ۱۴/۹/۱۳۶۹
[۱۰]- خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران ۴/۱۰/۱۳۷۷
[۱۱]- بیانات در دیدار با نمایندگان و کارکنان مجلس شوراى اسلامى ۱۰/۳/۱۳۷۸
[۱۲]- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان نظام ۶/۸/۱۳۸۳
[۱۳]- بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری ۲/۷/۱۳۸۸