پژوهشگروبلاگ شخصی قاسم صفایی نژاد

* این یادداشت به عنوان سرمقاله شماره 86 روزنامه سرخط منتشر شده است.

مناظرات انتخاباتی در کشورهای مختلف به اشکال گوناگون اجرا می‌شود. از مناظرات بین نمایندگان کاندیداها و مناظره مکتوب در روزنامه‌ها گرفته تا مناظرات حضوری در دانشگاه‌ها و مناظره تلویزیونی. در برخی از کشورها حتی برای سناتورها و ایالات مختلف نیز مناظرات تلویزیونی برگزار می‌گردد. در کشور ما نیز مناظرات بین کاندیداهای ریاست جمهوری به صورت زنده برای اولین بار در سال 1388 برگزار شد.

اظهارنظرهای مختلف و گاه همراه با افراط و تفریط راجع به این مناظرات بیان شد. عده‌ای هر مشکلی را به مناظرات سال 88 ربط می‌دادند تا جایی که ریشه فتنه 88 که به فرموده رهبر معظم انقلاب بیش از ده سال برای آن برنامه‌ریزی شده بود را در مناظرات می‌دیدند! از سوی دیگر برخی همان شکل مناظره را مطلوب می‌پنداشتند. اما حقیقت قضیه این بود که مناظرات سال 88 به دلیل اینکه مقایسه کاندیداها در مقابل هم را برای مردم آسان‌تر کرد، بسیار مثبت بود و البته ضعف‌هایی داشت که باید رفع می‌شد. صراحت و شفافیت بیش از حد این مناظرات که عده‌ای هم به آن معترض شدند و البته تا حدودی حق با آن‌ها بود و بعضا خارج شدن از مشکلات مردم و ورود به دعواهای سیاسی به جای رقابت را می‌توان ضعف آن مناظره‌ها دانست.

اما اصل مناظره برای رقابت در جلب آرا و اعتماد مردم است. رقابتی که میان افراد و جریان‌های سیاسی متعلق به نظام اسلامی است؛ بنابراین و پس از احراز صلاحیت کاندیداها توسط شورای محترم نگهبان و در دوره تبلیغات برای ریاست جمهوری، خوب است که کمی روح رقابت در این مناظرات بیشتر دیده شود. نحوه اجرای مناظره‌ای که دیروز از صداوسیما پخش شد با زمان نقد 90 ثانیه‌ای و جواب‌های کوتاه بله و خیر و ... نشانی از گرم شدن فضای رقابت میان نامزدها نداشت. حتی بعضا افرادی که به شدت پیگیر اخبار انتخاباتی بودند نیز از این اجرای کسل کننده، ناامید شده بودند. درست است اینکه مناظرات را در چارچوب مشخص و موضوع مورد نظر مردم برگزار کنیم، به عنوان یک حسن نسبت به مناظرات قبل در نظر گرفته می‌شود اما بستن دست نامزدها برای بحث عمیق‌تر محسوس بود؛ به خصوص در بخش دوم مناظره نشانی از مناظره دیده نمی‌شد و کاندیداها نظرات خود را راجع به سؤالاتی که از قبل طراحی شده بودند بیان می‌کردند و حتی از نقد نظرات که در بخش اول به صورت کم‌رنگ دیده می‌شد، خبری نبود.

به نظر می‌رسد که رسانه ملی به اندازه کافی در این زمینه ابتکار به خرج نداده است، تا جایی که این مناظره را می‌توان بسیار شبیه به مناظرات تلویزیونی در برخی کشورها – البته نه در سطح ریاست جمهوری - دانست. امید است که با همت بیشتر، دو مناظره بعدی جذاب‌تر و عمیق‌تر برگزار گردد.