اگر اعمال بنی الانسان نبود و صورتهاى غیبى عملهاى زشت ما نبود، جهنّمى نبود و همۀ عالم غیب برد و سلامت بود.
و در عین حال، جهنم، باطنش صورت لطف و رحمت الهى است که براى تخلیص مؤمنان معصیت کار و رساندن آنها را به سعادت ابد، چارۀ منحصره است، زیرا که فطرت مخمورۀ صافیۀ انسان، چون طلائى است که در ایّام عمر، آن را مغشوش و مخلوط به مس نموده باشیم. باید آن طلا را با کوره‌ها و آتش‌هاى ذوب کننده خالص نمود و از غلّ و غش بیرون آورد: «النّاس معادن کمعادن الذّهب و الفضّة.»
پس جهنم، براى کسانى که فطرتشان بکلى محجوب نشده و به کفر و جهود و نفاق نرسیده باشند، رحمت است در صورت غضب.
شرح حدیث جنود عقل و جهل، صفحه 142
نویسنده: امام خمینی (ره)
از دامهاى بزرگ ابلیس، آن است که در ابتدا بنده را به غرور کشاند، و او را به این وسیله افسار گسیخته کند، و از معاصى کوچک به بزرگ و از آن به کبائر و موبقات کشد. و چون مدتى بدین منوال با او بازى کرد و او را به خیال رجاء به رحمت، به وادى غرور کشاند، در آخر کار، اگر در او نورانیّتى دید که احتمال توبه و رجوع داد، او را به یأس از رحمت و قنوط کشاند و به او گوید: «از تو گذشته و کار تو اصلاح شدنى نیست.»
شرح حدیث جنود عقل و جهل، صفحه 139
نویسنده: امام خمینی (ره)
صاحبان رجاء از عمل باز نمى‌مانند، بلکه جدیّت آنها بیش از دیگران است. ولى اعتماد آنها به عمل خود نیست، بلکه اعتماد آنها در عین عمل کردن، به حق است، زیرا که هم قصور خود را مى‌بینند و هم سعۀ رحمت را.
مغرورین اشخاصى را مانند که در ایّام بذر افکندن و تخم افشاندن و به عمل زراعت مشغول شدن، مشغول لهو و لعب شوند و با تنبلى سر برند و بگویند: خدا بزرگ است، بى‌بذر نیز مى‌تواند بدهد.
راجین، به زارعى مانند که در موقع خود، قیام به عمل رعیتى کند و در موقع خود، بذر افشانى کند و آبیارى نماید، ولى تنمیه و تولید آن را از حق بخواهد و ظهور ثمره و پیدایش نتیجه را از حق و قدرت او بداند. دنیا مزرعۀ آخرت است، چنانچه این مطلب مبرهن و از رسول ختمى-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-نیز روایت است.
آنان که عمل نکنند و جزاء و نتیجه خواهند، مغرورانند.
و آنان که عمل کنند و به عمل خود اعتماد کنند، از معجبانند که از خود ناسى و از حق غافلند.
و آنان که عمل کنند و خود و عمل خود را ناچیز شمارند و به حق و سعۀ رحمت او اعتماد دارند، اصحاب رجاء هستند.
علامت این‌ها آن است که در دنیا نیز به غیر حق اعتماد و توکّل نکنند، و چشمشان از دیگر موجودات بسته و به جمال جمیل باز است، و از عمل به وظیفه و قیام به خدمت، خوددارى نکنند، بلکه معرفت آنها، آنان را به عمل وادارد و از مخالفت باز دارد.
شرح حدیث جنود عقل و جهل، صفحه 133 و 134
نویسنده: امام خمینی (ره)
آنان که از جام محبت دوست نوشیدند، و از آب زندگانى وصال او زندگى ابدى پیدا کردند، هر دو عالم را لایق دشمن دانند. خلیل الرحمن که در وجهه قلبش وجهت وجهى للذى فطر السموات و الارض بود، چون جبرئیل امین، آن ملک بزرگوار وحى و علم ـ به او گفت : آیا حاجتى دارى ؟ فرمود : اما به تو حاجتى ندارم.
آنها بار حاجات خود را به کوى دوست انداختند، حاجتى جز خود او ندارند، مقصودى جز قبله حقیقى براى عشاق جمال نیست،
قبله عشق یکى آمد و بس.
آرى، ما کوران و کران و محجوبانیم که از همه مقامات، به شهوتهاى حیوانى دل خوش کردیم، و از جمله سعادات، به یک مشت مفاهیم بى مقدار دلبستگى داریم و خود را قانع کردیم، مگر آن که لطف و رحمت دوست دستگیرى فرموده، و از این حجابهاى غلیظ و ظلمتهاى متراکم ما را خارج کند و دل ما را به محبت خود زندگى بخشد، و از دیگران منقطع و به خود وصل فرماید.
شرح حدیث جنود عقل و جهل، صفحه 127 و 128
نویسنده: امام خمینی (ره)
دل به دیگر موجودات بستن – هر موجودی باشد – از خدا غافل شدن است. آری، آنان که یاد آنها یاد خداست و حب آنها حب خدا است، خاصان حق و فانیان در جمال جمیل على الاطلاقند. آنهایى که از من و مایى گذشته و پا بر فرق خود گذاشته و طرح کونَین و رفض نشاتین نموده‌اند، آنها اسماء علیاى حق و آیات تامّه اویند.
بالجمله، براى زنده نمودن دل، ذکر خدا و خصوص اسم مبارک یا حىّ یا قیوم با حضور قلب مناسب است (چنانچه گفته شده است.)
و از بعض اهل ذکر و معرفت منقول است که در هر شب و روزى، یک مرتبه در سجده رفتن و بسیار گفتن: لا اله الا انت سبحانک انى کنت من الظالمین براى ترقیات روحى خوب است.
شرح حدیث جنود عقل و جهل، صفحه 124 و 125
نویسنده: امام خمینی (ره)